استانداردDMNچيست؟
معرفی استاندارد DMN:
با سلام خدمت مخاطبين محترم و فرهيخته، در اين پست ميخواهم كمي درباره معرفي استاندارد مدل سازي تصميم گيري يا DMN براي شما بنويسم. ولي قبلش اگر پست مربوط به تصميم گيري رو مطالعه نكرديد پيشنهاد ميكنم با صرف 5 دقيقه مطلب زير را مرور بفرماييد .
لينك دسترسي به مقاله : انواع تصمیمات و شرایط تصمیم گیری
در حوزه مدیریت فرآیند کسب و کار (BPM)، تصمیمات به طور فزاینده ای در فرآیندهای كسب وكار ادغام می شوند،( به عبارت ديگر تصميمات در دل فرايندهاي كسب وكار وجود دارند و غير قابل جداسازي هستند و در هم تنيده مي باشند ) زیرا تصميمات، رقابت سازمانی را تقویت می کنند و ممکن است در فرآیندهای متعدد برای بهبود نتایج کسب و کار، تجزیه و تحلیل، پیاده سازی،استفاده مجدد شوند. با این حال، از آنجایی که BPM و مدیریت تصمیم گيري برای مدت طولانی يكپارچگي و در هم تنيده گي لازم و مناسب را نداشته اند، زبان‌های مدلسازی فرآیند ها اغلب برای طراحی تصمیم‌ها مورد استفاده نادرست قرار می‌گیرند، در نتیجه منجر به مدل‌های پیچیده «اسپاگتی»(spaghetti models) می‌شود که خواندن و نگهداری آنها سخت است.
برای غلبه بر این محدودیت، استاندارد مدل سازي و نمادگذاري تصمیم گیری (DMN) توسط گروه مدیریت اشیاء (Object Management Group) (OMG) برای مدل سازی تصمیمات در سطوح و جزئیات مختلف، توسعه داده شد.
DMN مخفف Decision Model and Notation است. مانند استاندارد هاي BPMN و CMMN، استاندارد DMN توسط كنسرسيوم OMG منتشر شده و تحت كنترل است.گروه مدیریت شی یا OMG یک کنسرسیوم بین المللی، با عضویت آزاد و غیرانتفاعی برای استانداردهای تکنولوژی است که در سال ۱۹۸۹ تاسیس گردید. OMG، سه استاندارد متوالی، قدرتمند و مکمل را تولید کرده که با هم می‌توانند طیف وسیعی از روش‌های کاری مورد استفاده در اکثر سازمانها را مدلسازی کنند. . این تاج سه گانه(triple crown) شامل استانداردهایمدیریت فرآیند (BPMN)، مدیریت پرونده (CMMN) و مدیریت تصمیم (DMN) مي باشد.
برخلاف BPMN و CMMN استاندارد DMN مربوط به فعالیت ها یا فرآیندها نیست. با این حال، در امتداد همان خطوط کار می‌کند: تصمیم‌ها می‌توانند توسط کاربر كسب وكار مدلسازی شوند، و تصمیم‌های مدلسازی شده می‌توانند در یک موتور تصمیم‌گیری پیاده‌سازی شوند. دقیقاً مانند BPMN و CMMN، مشخصات استاندارد DMN هم شامل توصیف شفاهی نماد و هم یک متامدل رسمی مبتنی بر XML است.
یکی از اهداف اصلی استاندارد DMN تکمیل استاندارد( BPMN:Business Process Model and Notation) برای طراحی تصمیم گيري است، بنابراین به ایجاد یک چارچوب مبتنی بر استاندارد، برای پشتیبانی از طراحی فرآیندها و تصمیمات مرتبط با آنها، کمک می کند. در حقيقت اگر بخواهيم جزئي تر به استاندارد DMN نگاه كنيم، استاندارد DMN یک مدل تصمیم گیری دو لایه کامل را ارائه می دهد که دو لايه فوق شامل :
- الزامات تصمیم گیری(decision requirements) (که از طریق نمودار و گراف نشان داده مي شوند)
- منطق تصمیم گيري(decision logic)
لذا اين استاندارد اين دولايه را با هم تركيب مي كند . (در پست هاي بعدي به طور كامل اين دولايه را با مثال توضيح خواهم داد)
یکی از راه‌هایی که می‌توان مدل‌های تصمیم‌گیری DMN را به مدل‌های فرآیند BPMN مرتبط کرد، ارتباط تصمیم‌ها با فعالیت‌های فرآیندی است که در آن تصمیم‌گیری صورت می‌گیرد. چنین فعالیت‌های تصمیم‌گیری ممکن است به یک مدل تصمیم مرتبط باشد که الزامات تصمیم‌گیری و منطق تصمیم‌گیری درون فعالیت را شرح می‌دهد.ترکیب مدل‌های BPMN و DMN به كاربر اجازه می‌دهد تا به راحتي منطق تصمیم‌گیری را جدا از منطق فرآیند مدلسازی کند، بنابراین به اصل «تفکیک نگرانی‌ها»(separation of concerns) دست می‌یابد، که قابلیت نگهداری مدل فرآیند و مدل تصمیم گيري را تسهیل می‌کند.
در خصوص اصل تفكيك نگراني ها در يك پست مجزا به طور كامل توضيح خواهم داد. ولي به طور خلاصه ميتونم بگم كه، در علوم کامپیوتر، جداسازی نگرانی ها یک اصل طراحی برای جداسازی یک برنامه کامپیوتری به بخش های مجزا است. هر بخش به یک نگرانی جداگانه می پردازد، منظور از نگراني ،مجموعه ای از اطلاعات که بر کد یک برنامه کامپیوتری تأثیر می گذارد.
هنگامی که تصمیمات در ميان ساختار فرآیندها تعریف می شوند، هرگونه تغییر در منطق تصمیم گیری باید در مدل فرآیند منعکس شود. بنابراین، تفکیک نگرانی‌ها اصل بسيار ارزشمندي است، در این راستا، نیاز به مدلسازی مجزا و در عین حال یکپارچه از تصمیمات و فرآیندها ،در تحقیقات BPM مورد توجه قرار گرفته است.
در واقعیت در سازمانها،مدل‌های فرآیند و مدل هاي تصمیم گيري ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، زیرا تصمیم‌ها ممکن است جریان فرآیند را هدایت کنند و فرآیندها ممکن است اطلاعاتی را که برای تصمیم‌گیری استفاده می‌شوند، ايجاد کنند. به طور خاص، فعالیت‌های تصمیم‌گیری (decision activities)داده‌های ورودی ایجاد شده یا به‌دست‌آمده در مراحل اولیه را دريافت كرده و خروجی‌های تصمیم را تولید می‌کنند که ممکن است بعداً در فرآیند مورد استفاده قرار گیرند.
در حالی که جداسازی نگرانی‌ها برای فرآیندهایي كه تازه مدل‌سازی‌شده اند و جدید هستند، آسان است، ولي جداسازی نگرانی‌ها براي فرآیندهای موجود، کاملاً چالش‌برانگیز می‌شود، به‌ویژه زمانی که جنبه‌های تصمیم‌گیری در مدل‌های فرآیندي، یکپارچه و در هم تنيده می‌شوند، و هر دو مدل فرآیند و مدل تصمیم گيري بر داده‌های كسب وكار مشترک، تکیه دارند.
بر اساس استاندارد DMN تصميم گيري برابر با
“به دست آوردن یک نتیجه (خروجی) از حقایق داده شده (ورودی) بر اساس یک منطق تصمیم تعریف شده“، مي باشد.
ساختار كلي استاندارد DMN در شكل ذيل قابل مشاهده است:
DMN عمداً در سازمان ها بر تصمیمات عملیاتی(operational decisions) تمرکز می کند و نه بر تصمیمات استراتژیک(Strategic decisions). تصميمات عملياتي در مورد بسیاری از تصمیمات معمولی است که باید به طور مکرر و هر روز در سازمانها توسط افراد كربوطه گرفته شوند. مسائل بزرگتر، مانند اینکه آیا شرکت شما باید BPMN، CMMN یا DMN را پياده سازي كند يا خير؟، منحصر به فرد هستند و اغلب از قوانین تعیین شده پیروی نمی کنند. به همین دلیل مدل سازي آنها ارزش ندارد. به دلیل تكرار بالای تصميمات عملياتي، فرصت خوبي برای خودکارسازی تصمیم گیری عملیاتی وجود دارد.
نمونه هايي از تصمیمات عملیاتی كه در اكثر سازمانها وجود دارند، عبارتند از:
- بررسی امکان‌سنجی یا مجوز: مثلاً اگر مشتری واجد شرایط یک محصول خاص باشد یا اینکه مجوزي می‌تواند به طور خودکار تنظیم شود.
- اعتبارسنجی(Validation): به عنوان مثال، اینکه آیا یک درخواست یا اطلاعات یک ادعا کامل است و محتوای آن معتبر است.
- تشخیص تقلب(Fraud detection)، برای مثال، اگر پرداخت با کارت اعتباری یا اعلان ادعا مشکوک باشد.
- ارزیابی ریسک(Risk assessment)، مانند اینکه ريسك شناسايي شده آيا از حد مجاز فراتر رفته یا هنوز در محدوده مجاز است.
- انجام محاسبات(Calculation)، به عنوان مثال می توان به برآورد هزینه حمل و نقل و تعیین تخفیف اشاره کرد.
- اختصاص دادن(Assigning). مثلا اختصاص كار مبتنی بر مهارت.
- حداکثر سازی(Maximization)، برای ارزیابی ارزش تجاری یک واگذاري، به عنوان مثال، برای تعیین اولویت، صحیح یا مناسب ترین طبقه بندی مشتری.
- پرداختن به گروه های هدف(Addressing target groups) که نمونه ای از آن تعیین محصولات یا بنرهای تبلیغاتی است که ممکن است برای یک کاربر خاص مورد علاقه باشد.
باهوش ترین شرکت ها از مدل سازی تصمیم در ترکیب با مدل سازی فرآیند استفاده می کنند. دلیل اصلی این است که تصمیمات و فرآیندها به روش های جداگانه و در عین حال مرتبط با یکدیگر، کشف و مدیریت می شوند. مدیریت تصمیم و مدلسازی تصمیم‌گیری، دو عنصر حیاتی براي سازمان ها هستند و امکان فرآیندهای ساده‌تر، هوشمندانه‌تر و چابک‌تر را براي سازمان ها فراهم می‌کنند.
مزایای استفاده از DMN :
استفاده از استاندارد DMN برای مدل سازی تصمیم گیری ها در سازمان، باعث منافع ذيل خواهد شد:
- به همه ذینفعان شما کمک می کند تا با استفاده از نمودارهایی که به راحتی قابل خواندن هستند، دامنه پیچیده تصمیم گیری را درک کنند.
- ارائه یک مبنای درست برای بحث و توافق در مورد دامنه و ماهیت تصمیم گیری كسب و كار.
- کاهش تلاش و ریسک پروژه های اتوماسیون سازي تصمیم گیری ها در سازمان از طریق تجزیه گرافیکی نیازمندی ها.
- اجازه می دهد قوانین کسب و کار به سادگی و با اطمینان در جداول تصمیم گیری و بدون ابهام ، تعریف شوند.
- توسعه سیستم های تصمیم گیری را با استفاده از مشخصاتی که ممکن است به طور خودکار تأیید و اجرا شوند، ساده مي كند.
- زمینه ای ساختاریافته برای توسعه و مدیریت مدل های تحلیلی پیش بینی کننده فراهم می کند.
- امکان توسعه کتابخانه ای از اجزای تصمیم گیری قابل استفاده مجدد، فراهم مي كند. ( يعني ميتونيد از يك تصميم در فرايندهاي ديگر استفاده مجدد كنيد)
- به راحتی توسط انواع مختلف افراد درگیر در مدیریت تصمیم گیری، قابل درك و خواندن است.
اميدوارم تا اينجا با مفهوم كلي استاندارد DMN آشنا شده باشيد. در مطالب بعدي بيشتر به معرفي اجزاء و نمادهاي اين استاندارد مي پردازيم.
موفق باشيد.